خانه كلاهدوزها موزه آب يزد

موزه آب يزد
(وابسته به شركت سهامي آب منطقه اي يزد)
موزه آب يزد همزمان با برگزاري نخستين همايش بين‌المللي قنات در ارديبهشت ماه سال 1379 توسط شركت سهامي آب منطقه‌اي يزد، در شهرستان يزد افتتاح گرديد. اين موزه محل مناسبي براي شناخت آثار و ابنيه‌هاي تاريخي در زمينه‌هاي مختلف مربوط به آب است كه مي‌تواند مورد استفاده پژوهشگران و علاقه‌مندان قرارگيرد. در اين موزه لوازم مختلف حفر قنوات، ابزار وادوات اندازه‌گيري حجم آب، وسايل تأمين روشنايي در قنات، اسناد و مدارك خريد و فروش آب و وقف‌نامه‌هاي قديمي، كتابچه ميرابها و اسناد توزيع آب، ظروف نگهداري و حمل آب و بسياري لوازم و اشياء ارزشمند ديگر در معرض ديد همگان قرار گرفته است. اين موزه در يكي از ارزشمندترين آثار معماري سنتي يزد به نام خانه كلاهدوزها واقع شده است.



معرفی جاذبه های گردشگری استان یزد در یزدفردا :آقا سيدعلي اكبر كلاهدوز كه تاجري بس خوش آوازه بوده بناي اين خانه را در سال 1308 هجري قمري به پايان رسانيده است. اين ساختمان زيبا هم اكنون در تملك شركت آب منطقه اي يزد و به عنوان موزه آب در معرض بازديد همگان قرار دارد.



دو پاياب يا پاكنه در اين خانه وجود دارد كه محل گذر دو قنات بوده كه يكي قنات رحيم آباد و ديگري قنات زارچ مي باشد كه هنوز هم در زير حياط اين خانه در حال جريان است .

در قسمت پشت بام اين بنا، چاه خانه اي است كه آب را از آن استخراج و در منبعي كه هم اكنون هم موجود است ذخيره و بمصرف شرب اهل خانه مي رسانيدند.
مساحت اين ساختمان 720 مترمربع ميباشد.



گچ بري اين بنا كه داراي اشكال و نقوش متفاوت و جالبي مي باشد در سالهاي اخير مرمت شده است.






معرفي خانه كلاهدوزها
اين موزه كه ساختمان آن متعلق به شركت سهامي آب منطقه‌اي يزد مي‌باشد، در يكي از منحصر بفردترين منازل مسكوني دوره قاجار در چهارراه اميرچقماق قرار دارد و معروف به خانه كلاهدوزها مي‌باشد. ساختمان اين بنا كه داراي 720مترمربع مساحت مي‌باشد در سال 1266 هجري شمسي (1888ميلادي) به دستور حاج سيد علي اكبر كلاهدوز، كه تاجري بلند آوازه بوده، بنا گرديد و روزگاري دوقنات به اسامي رحيم آباد و زارج از زير اين بنا عبور مي‌كرده كه هنوز هم قنات دو هزار ساله زارچ با 75كيلومتر طول كانال در زير حياط اين عمارت در جريان است.
علاوه بر آقاي كلاهدوز و همسرشان، دختر، دوپسر و عروسهايشان و نيز دو خانواده از خدمتكاران سياه پوست در اين عمارت و منزل مجاور آن سكونت داشته‌اند.


بخشهاي مختلف بنا
اين اتاق به عنوان حجله خانه در هنگام ازدواج و مهمان خانه ساكنين بوده است.
براي بازكردن پنجره‌هاي آن كه از پايين به بالا باز مي‌شوند دو نفر از خدمتكاران هر پنجره را روي شانه‌هاي خود گذاشته و به بالا مي‌كشيدند تا بتوانند چفت‌هاي آن را ببندند : اتاق اورسي
اين اتاق به عنوان خياط خانه و اتاق خدمه مورد استفاده بوده است. : اتاق پنج دري
اين اتاق در كنار پنج دري و محل سكونت آقاي كلاهدوز بوده و پس از فوت ايشان اتاق همسر وي بوده است : اتاق دالان
در سمت ديگر پنج ديگري قرار داشته كه قبلاً داراي بادگيري بوده و در اين اتاق، دختر بيوه آقاي كلاهدوز زندگي مي‌كرده است. : اتاق بادگير
تالار محوطه‌اي است كه سقف آن اكثراً بسيار بلند و قوسي شكل است كه در اصطلاح يزدي‌ها خنك جاي يعني به مكاني براي استراحت در ايام تابستان گفته مي‌شود.
: تالار



هر اتاق داراي فضاي كوچكي به نام بالاخانه جهت نگهداري اشياء باارزش و نيز يك انباري مي‌باشد. زيرزمين اين خانه در چهارطرف حياط و قسمت زير هر اتاق منحصر به افرادي بوده است كه در فصل گرما از آن استفاده مي‌كرده‌اند.
در زير اتاق اورسي اتاقي جهت نگهداري خمره‌ها، شيشه‌هاي ترشي و سركه، همچنين در زير اتاق پنج دري اتاقي مشابه آن جهت صرف نهار، شام و خواب در فصل تابستان بوده است.
سرداب اين خانه داري حوضي كوچك و محل گذر قنات بوده كه داراي اختلاف دماي 14درجه با سطح زمين در فصل تابستان مي‌باشد و براي ذخيره ميوه و مواد غذايي مورد استفاده بوده و پاياب اين بنا محلي براي شستن ظروف و البسه بوده است.
نقوش گچ كاري ساختمان خانه كلاهدوزها كه در نوع خود كم نظير مي‌باشد به نقشهاي گياهي مشهور است و نمايشگر گل ها، گياهان و حيواناتي است كه حيات بخش كاشيكاري و گچ‌بري در طبيعت خشك كويرند. زمينه اين گچ‌كاريها سيمگل كمرنگ (كاهگل بسيار ظريف) مي‌باشد.

در پشت بام اين منزل ، چاه خانه‌اي وجود دارد (كه آب آن از دو طريق قابل تأمين بوده است: چاه معروف به چهل گز و قنات محمدآباد) به وسيله چرخ چاه، دو نفر آبكش، آب را به درون منبعي كه هنوز هم وجود دارد ريخته و آن را پر مي‌نمودند تا به وسيله دو شير آب به مصرف اهل منزل برسد و پشت منبع حوض كوچكي است كه با پرشدن آب آن از فواره‌هاي حوض حياط فوران مي‌كرده است.

تصاويري از موزه
	موزه آب يزد موزه آب يزد موزه آب يزد موزه آب يزد

ظروف حمل،اندازه گيري و استفاده از آب قنات

پارچ كوزه تلمبه پارچ

تجهيزات حفاري قنات

كلنگ بيلچه چرخ چاه چراغ

مدارک،اسناد و وقف نامه ها

اسناد مالكيت و وقفنامه ها اسناد مالكيت و وقفنامه ها

ساختمانهاي آبي و تاريخي
	آسياب آبي تفت آب انبار تکيه اميرچقماق   يخچال ميبد آب انبار شش بادگيري   قنات اهرستان يا نهر آب انبار گلشن   قنات وقف آباد پاياب مسجد جامع کبير   قنات دولت آباد پل انتقال آب روستاي خرانق   قنات غياث آباد پشتکوه آسياب قديمي اشکذر       آسياب دوسنگي بيابان محمد آباد ميبد

یزدفردا

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا